Hildegard von Bingen tijdens het componeren |
OUDE MUZIEK
Per-Sonat
Sabine Lutzenberger (mezzosopraan)
Baptiste Romain (vedels)
Lutherse Kerk Zwolle, 19/10/2012
*****
door Margaretha Coornstra
Vijf maanden geleden verklaarde paus Benedictus XVI haar
heilig. Sinds twee weken wordt ze bovendien officieel erkend als kerklerares.
De Duitse mystica Hildegard von Bingen (1098-1179) was wat we tegenwoordig met
een lelijk woord een ‘multitalent’ noemen: theologe, dichteres, auteur,
geneeskundige en componiste. ‘Muziek van een genezeres’ heet dit programma dan
ook.
En na ruim acht eeuwen heeft Hildegard een magistraal
vertolkster gevonden in mezzosopraan Sabine Lutzenberger: wát een techniek, wát
een concentratie! Haar zang blijft onberispelijk geëgaliseerd door alle registers
heen. En hoe kristalhelder haar Latijn en hoe doordacht ook haar interpretatie,
nergens verzandt ze in academisme.
‘Statisch,’ vindt een bezoeker desondanks. Terwijl een ander
verzucht: ‘Deze muziek straalt rust uit…!”
Het is beide waar. Basis van Hildegards muziek was immers het Gregoriaans, met alle meditatieve verstilling van dien. Maar tegelijk gebeurt er ontzettend veel. Lutzenbergers lange, stabiele ademstromen omvatten elastisch de wijd uitwaaierende coloraturen en brengen daarop weer geraffineerde versieringen aan: een microscopisch vleugje vibrato, of een nauw merkbare triller.
Het is beide waar. Basis van Hildegards muziek was immers het Gregoriaans, met alle meditatieve verstilling van dien. Maar tegelijk gebeurt er ontzettend veel. Lutzenbergers lange, stabiele ademstromen omvatten elastisch de wijd uitwaaierende coloraturen en brengen daarop weer geraffineerde versieringen aan: een microscopisch vleugje vibrato, of een nauw merkbare triller.
Ook de karakteristieken van de kerktoonsoorten tilt ze
herkenbaar aan het licht. Droefgeestig dorisch klinkt de noodkreet ‘O magne
Pater’ (O grote vader, wij zijn in grote nood'), in warm-stralend mixolydisch bezingt
ze de Schepper: ‘O quam mirabilis…!’ En wrang klinkt het phrygisch in ‘De
prophetis en patriarchis’, daar die profeten en vaderen immers ‘in dood werden
ondergedompeld, als draaiende raderen’.
De instrumentale begeleiding mag sober heten. Nu en dan tikt
Lutzenberger met een hamertje koperen bellen aan om de modus te accentueren,
waarna zich een ragfijne en langdurige tinteling door de kerk verspreidt als
van een klankschaaltje. En ja, die vroege meerstemmigheid op de vedel kan in onze hedendaagse oren monotoon overkomen. Maar intussen speelt de virtuoze vedelaar Baptiste Romain wel de meest grillige melodieën boven het constant doorzinderende ‘organum’, en dat kristalzuiver, met een gave toonvorming.
Alles bijeen een rijkdom aan emotionele expressie – zij het gesublimeerd en subtiel, op de vierkante millimeter.
© Margaretha Coornstra i.o.v. de Stentor, 22-10-2012
Geen opmerkingen:
Een reactie posten