Nieuw Orgelmuseum kroon op het werk

Maarten Seijbel bij het historische orgel dat zijn naam draagt.
De firma Reil uit Heerde reconstrueerde het op basis van pijpwerk uit 1650 en een oude kast.
Op zaterdagavond 21 september komt de befaamde barokspecialist Ton Koopman
het instrument inwijden tijdens een benefietconcert.

door Margaretha Coornstra

ELBURG - ‘Maarten Seijbel Orgel’ vermeldt een kaartje dat tegen het krullerig houtsnijwerk leunt. De ‘peetoom’ verwijdert dit nog snel alvorens hij voor de camera poseert, maar inderdaad: dit historisch orgel is naar Maarten Seijbel vernoemd. Als huldeblijk voor vier decennia consequente ijver om historische orgels van Nederlandse makelij voor de ondergang te behoeden.
Seijbel is namelijk de geestelijke vader van twee jubilerende stichtingen. In 1973 richtte de Elburger kerkorganist de Stichting tot Behoudvan het Nederlandse Orgel (SBNO) op. Vijf jaar later waagde hij een bescheiden start met de Stichting Nationaal Historisch Orgelmuseum.

De allereerste stukken van ‘zijn’ collectie werden destijds uitgestald in een kleine ruimte binnen het Agnietenklooster, het huidige MuseumElburg. In 1990 verhuisde de inboedel naar de Rozemarijnsteeg. “En daar bleek mijn voorspelling uit te komen,” lacht Seijbel, doelend op de zorgelijke vraag van één bestuurslid: ‘Hoe komen we nou aan spullen…?’ Waarop de immer laconieke Seijbel reageerde: “Och, die spullen komen vanzelf.” Dat bleek ontzettend waar: weldra puilde ook het pand in de Rozemarijnsteeg uit.

De verhuizing in 2013, naar het monumentale stadskasteel aan de Van Kinsbergenstraat 5, beschouwt Seijbel als de kroon op zijn werk. “We gaan het nu helemaal professioneel opzetten, we hebben zelfs een binnenhuisarchitect in de arm genomen.”
Hoewel het Orgelmuseum in oktober pas officieel wordt geopend, vindt er op 21 september een feestelijk benefietconcert plaats. Vier organisten bespelen dan vier orgels: professor dr. Ton Koopman, drs. Wim Diepenhorst, Erik Jan van der Hel en Jan Geert Heuvelman. Tijdens deze happening zal de wereldvermaarde barokspecialist Koopman eigenhandig het ‘Maarten Seijbel Orgel’ inwijden.

Is Nederland nu echt zo’n typisch orgelland? Seijbel: “Ja, Nederland heeft een rijke orgeltraditie van zeshonderd jaar. Vooral Sweelinck heeft veel organisten opgeleid en is een grote inspirator geweest, ook voor mensen als Bach en diens leerlingen.”

Maar hoe lang houden we die status nog? Veel orgelvrienden zien de toekomst somber in. Mede door de toenemende ontkerkelijking heeft ‘de’ kerkorganist een vergrijsd en stoffig imago gekregen; hij zou zelfs met uitsterven worden bedreigd. Op 24 september wijdt het Orgelmuseum zelfs een heel symposium aan dit vooruitzicht.

“Tja, ontkerkelijking speelt natuurlijk wel een rol,” erkent Seijbel, “want als jongelui niet meer naar de kerk gaan, komen ze ook niet snel in aanraking met orgelmuziek. Maar anderzijds: vorige week is in dit gebouw het Open Monumentenweekend geopend. En bij die gelegenheid hebben twee jongeren, Jurjan Lipke en de 16-jarige Jan Willem Jonkman, laten horen dat orgelspel écht niet alleen voor bejaarden is…” Lachend: “Ach, ik zeg altijd maar: het orgel heeft nu al zes eeuwen doorstaan. Dus die paar honderd jaar dat onze wereld nog bestaat, zal het orgel ook nog wel overeind blijven!”

© Margaretha Coornstra i.o.v. Dé Weekkrant, 17-09-2013