zaterdag 22 november 2014

Aangrijpende Judas Passion van Egon Kracht



 MUZIEK
Egon Kracht & The Troupe: ‘Judas Passion’
Odeon Zwolle, 20 maart 2010

door Margaretha Coornstra

“Laat mij je knecht, je slaaf, je paladijn...
Laat mij jouw schaduw op de grond zijn

Maar niet je pijn.”

Deze regels bezingen het aangrijpend hoogtepunt en de kern van het verhaal. Twee millenia lang al staat de naam Judas voor verraad. Maar ergens rond 1950 ontdekte men in Egypte een paar halfvergane papyrusboeken. Ze bevatten gnostische teksten, die pas zestig jaar later in de openbaarheid kwamen als het zogeheten Judas Evangelie. Globale strekking: Judas zou, overigens met hartstochtelijke tegenzin, in opdracht van Christus zelf hebben gehandeld om zo diens offer mogelijk te maken.

Contrabassist en componist Egon Kracht gebruikte deze invalshoek voor zijn Judas Passion, waarin hij met librettist Jeroen van Merwijk de vriendschap tussen Jezus en Judas analyseert. De tekst is tamelijk ingetogen, poëtisch en bij vlagen sacraal van toon. De personages bedienen zich van hedendaagse spreektaal, de ‘verteller’ kreeg een meer bijbels klinkende, semi-archaïsche stijl aangemeten. Sterke vondst is de vertolking hiervan door elkaar vloeiend aanvullende koorleden; die afwisseling houdt je aandacht gevangen.
 
Egon Kracht gaf zijn Christusfiguur de smetteloze, androgyne countertenor van een sober acterende Maarten Engeltjes. Net als in de Matthäus Passion dragen Jezus’ woorden een stralenkrans van vioolklanken. Des te treffender is het contrast met de on-klassiek, soms rauw zingende Frans van Deursen, die met Schwung en humor een diepmenselijke Judas neerzet.

Qua muziek is de Judas Passion een flamboyante collage van verwijde tonaliteit, barok, jazz, latin, gregoriaans (‘Hij is de Zoon van God’) en bewerkte Matthäus-melodieën als ‘Blute Nur, du liebes Herz’ (‘Ik heb mijn eigen zon gedoofd’). Vooral die geraffineerd getimede citaten hakken erin – tenminste, wanneer je vertrouwd bent met het origineel. Want om dit eigenzinnig en toch tot devotie stemmend muziektheater optimaal te kunnen waarderen, is enige kennis van de Bijbel (en liefst ook van Bach’s Passionen) wel een pré.

maandag 17 november 2014

'Les Sauvages', muziek van vóór de revolutie





‘Les Sauvages, Harpsichords in pre-Revolutionary Paris’
Giulia Nuti (klavecimbel)
Deutsche Harmonia Mundi 88843060462 • DDD-67’
Uitvoering ***** | Registratie ****


De ondertitel laat weinig te raden over: het gaat hier om muziek die vóór de Franse Revolutie werd geschreven. In de tweede helft van de 18de eeuw was met name in Parijs de muziek tot grote bloei gekomen en het klavecimbel bekleedde daarbinnen een centrale plaats. De revolutie echter veroorzaakte een teloorgang van deze cultuur, en daarmee van de verzamelde technische kennis over verschillende soorten klavecimbels.

Giulia Nuti brengt op haar soloalbum een bloemlezing van klavecimbelrepertoire zoals dat tot de revolutie weerklonken moet hebben. Gezaghebbende klavecinisten als Johann Schobert, Johann Gottfried Eckard en Nicolas-Joseph Hüllmandel zijn van de partij, evenals natuurlijk Mozart, wiens Sonate KV301 het album afsluit. Alle opgenomen muziek is indertijd te Parijs gecomponeerd, uitgegeven dan wel uitgevoerd. De titel ‘Les Sauvages’ verwijst naar het bekende Thema met vier variaties van Jean-François Tapray.


Een hoofdrol is weggelegd voor het instrument zelf: een 17de eeuws klavecimbel, dat in 1788 (net één jaar voor de Franse Revolutie) volgens de voortschrijdende techniek werd aangepast door de Parijse klavecimbelbouwer Pascal Taskin. En met succes: ruim twee eeuwen later is de klank nog steeds verrassend krachtig en tegelijk van een kristallijne schittering. Voeg daarbij de gedegen interpretatie van Giulia Nuti, die niet alleen een soevereine toon aanslaat, maar wier lenige vingers kans zien om alle versieringen tot in hun ontzagwekkende finesses uit te werken.


© Margaretha Coornstra o.i.v. Luister, september 2014

De gamba van Marais


Dansen voor de Zonnekoning

KLASSIEKE MUZIEK recensie
‘De gamba van Marais’. Lutherse Kerk Zwolle, 22/10. 4 sterren.
Nog te zien in Deventer, op 22 mei 2015


Marin Marais, door André Bouys, 1704.
door Margaretha Coornstra


ZWOLLE – “De dans was aan het Franse hof … geen onschuldig vermaak, maar een ceremonie waarbij de absolute macht van de vorst werd gevierd.” Zo’n zinnetje uit de toelichting blijft nazoemen. Het verklaart meteen de precieuze nadrukkelijkheid die deze hofdansen doorgaans kenmerkt. Zoals nu bij Mieneke van der Velde (viola da gamba) en Fred Jacobs (theorbe), die in Zwolle van start gaan met hun tournee ‘De gamba van Marais – Muziek voor de Zonnekoning’.

Marin Marais (1656-1728) speelde zelf gamba ‘als een engel’, volgens deskundige tijdgenoten. Maar Mieneke van der Velde blijkt ook niet mis. Haar frasering is eloquent, haar tonen blijft ze liefdevol vormgeven tot ze verklonken zijn. Met een verlangend reikhalzen in de ‘Préludes’, gedistingeerde articulatie in de ‘Chaconne en Rondeau’ in G en delicate ‘echo’s’ in het ‘Ballet en Rondeau’ in d. Terloops klinkende versieringen zijn met zorg aangebracht; je associeert ze met het houtsnijwerk-met-bladgoud op haar historische Despont-basgamba uit 1617.

Overigens heeft Marais niet als enige het woord. Het programma vermeldt ook werk van Robert de Visée, Marais’ collega in ‘Les 24 Violons du Roy’, het elite-orkest van de koning. Fred Jacobs soleert hierin op zijn theorbe-replica van zo’n tien jaar oud, één van de slechts drie exemplaren in Europa. Hij vertelt dat de Franse théorbe een wezenlijk ander instrument is dan de Italiaanse tiorba, “met een groter corpus en een meer trage, maar ook warmere klank.”
Wat hij metterdaad laat horen in diepe, sonore en fraai geprononceerde baslijnen. Waarlijk wonderschone minuten beleven we aan de Prélude in a, waar Jacobs een lome, Iberisch aandoende namiddagsfeer schildert.

Eerlijk is eerlijk: als concertmuziek is dit repertoire ietwat aan de statische kant. Maar het is prachtmateriaal om, zoals een bezoeker het verwoordt, “heerlijk bij weg te doezelen”.


© Margaretha Coornstra, i.o.v. de Stentor, 24-10-2014