Christianne Stotijn en de roep van de uil

2014 was voor Christianne Stotijn een bijzonder jaar. Ze ontdekte nieuwe artistieke mogelijkheden op het podium. En ze volgde de nachtuil tijdens diens geluidloze vlucht, wat resulteerde in een bijzondere cd: ‘If The Owl Calls Again’. 

Tekst: Margaretha Coornstra

“If the owl calls again…” Deze dichtregel koos Christianne Stotijn als motto voor haar nieuwe cd. Net als in het gedicht van Amerikaan John Haines (1924-2011) zijn op dit album natuur en religie met elkaar verweven.
Op de cover poseert ze met een indrukwekkend grote, echte, levende uil. De mezzosopraan heeft iets met uilen, dat oneindig veel dieper gaat dan de uil als gecultiveerd symbool van wijsheid en wetenschap. De uil raakt aan het existentiële, aan het mystieke. De uil is degene die haar “terugroept naar een universele oerherinnering”, zoals ze die ervaring probeert te omschrijven.
“Ik woon in het bos en hoor regelmatig een uil roepen. Voor mij symboliseert dat geluid zowel een geboortekreet als een doodskreet. En de nachttocht van de uil, die geruisloze vlucht, voert naar een bewustzijnsgebied waar voor mij ook de kracht van het gebed ligt.”

Het is niet alleen vanwege drie kerstliederen (van de Zwitserse componist Frank Martin) dat Stotijn deze cd passend acht voor advents- en kerstperiode. ‘If The Owl Calls Again’ is een album vol filosofische vragen en gebeden; soms mystiek, soms humoristisch, “met ‘een knipoog naar God”, zoals ze het formuleert. Een voorbeeld is de cyclus ‘Gebeden’ van Fant de Kanter, met enerzijds het gebed voor de hond Arapka (voor stem en contrabas, hier bespeeld door broer Rick Stotijn) en anderzijds het ‘Abboen’, een Onze Vader in het Aramees. In de Kaddisch van Ravel krijgen piano en stem gezelschap van een Armeens dubbelrietinstrument: de duduk. “Want het omfloerste melancholische geluid van de duduk reist samen met de roep van de uil naar het gebied van de oerklank.”

De teksten zijn losgezongen van alle dogmatiek. Stotijn: “Mijn opa was dominee, dus ik ben opgevoed met de kerktraditie. En ik ben nog steeds heel blij dat ik daarmee in aanraking ben gekomen! Alleen staan religieuze beleving en de kracht van het gebed voor mij los van kerk en geloofsrichting. Zo vind ik het bijvoorbeeld heerlijk om in een klein stadje op zoek te gaan naar de kathedraal… Maar dan gaat het om die plek. De essentie van het bidden ligt voor mij in de energie van een bepaald moment of ritueel, verbonden met een bepaalde plek. En zo’n plek kun je juist ook vinden in de natuur. Daarom heet dit album ‘If The Owl Calls Again’ en niet ‘Prayers’, want daarbij denken mensen toch eerder aan een godsdienstig kader.”
Op 30 november wordt de cd gepresenteerd in de Deventer Synagoge. En wel na afloop van de muziektheatervoorstelling ‘Die Weise von Liebe und Tod’, over Etty Hillesum (1914-1943). Stotijn: “Ik vind het fijn dat de cd vanuit mijn eigen stad de wereld ingaat. Zelf woon ik namelijk sinds 2008 in Deventer. Nota bene vlakbij het Etty Hillesum Centrum…”
Het was door Deventer dat ze het werk van Etty Hillesum leerde kennen. “Vroeger heb ik haar dagboek wel natuurlijk gezien, maar tot mijn schande nooit gelezen. Inmiddels ben ik gefascineerd door de gigantische kracht waarmee Etty zich staande hield, temidden van al die chaos om haar heen. Het meest ontroeren mij Etty’s brieven vanuit Westerbork. De manier waarop ze probeert om daar iets voor anderen te betekenen. Ze lijkt zo onthecht, ze schrijft vanuit een innerlijk vrij zijn. Over de natuur, over het maanlicht rondom de barakken… Terwijl daar ook gruwelijke dingen gebeuren.”
In ‘Die Weise von Liebe und Tod’ wordt zowel gezongen als geacteerd. Christianne Stotijn en actrice Julika Marijn vertolken samen de rol van Etty Hillesum. “De voorstelling past goed bij de cd-presentatie omdat Etty een grote liefde voor muziek en literatuur had, en voortdurend op zoek bleef naar een bron van kracht en zingeving. Ook zij reisde met de uil mee door de nacht.”
 
Hoe haar eigen Kerst er uitziet? Dan zal ze voornamelijk bezig zijn met de ‘Die Weise von Liebe und Tod’, maar ook met de jeugdvoorstelling ‘De Uilenpriesteres van Orplid’, dat op 27 februari in première gaat. Dick Hauser regisseerde deze vertel- en muziekproductie rondom haar zelfgeschreven sprookje, over de magische liefde tussen een priesteres en een uil. Illustrator Sieb Posthuma - in augustus 2014 overleden - maakte kleurige tekeningen, die als decor worden geprojecteerd. Stotijn vertelt en zingt feeërieke liederen van Schubert, Wolf, Tsjaikowski en Moessorgski.
Ze voelt zich “trots en gelukkig” met dit muziektheater: “Het is heel interessant om met een regisseur als Dick Hauser te werken, iemand die nu eens níet uit de operawereld komt. En het voelt zo bijzonder om mijn eigen verhaal in die prachtige tekeningen van Sieb terug te zien.”
Voor haar is 2014 een jaar waarin ze nieuwe wegen vond. “Ik heb zingen, spreken, schrijven en poëzie kunnen samenbinden tot een nieuwe communicatievorm. Ik mocht intensief samenwerken met mensen uit andere kunstdisciplines En ik merk dat ik me daarin heel erg thuis voel. Ik wil deze weg graag vervolgen.”

- Cd ‘If The Owl Calls Again’ – werk van Bridge, De Kanter, Delage, Martin, Marx, Moessorgski en Ravel. Warner Classics.
Zie ook www.christiannestotijn.com

© Margaretha Coornstra, i.o.v. Luister, december 2014