Weelderige jubileumexpo van Gem Kingdom

Een primeur voor het CODA in Apeldoorn: de eerste museale presentatie van modesieradenlabel Gem Kingdom, dat 25 jaar bestaat.

CODA-poster met de poedel uit de promotie door Vijselaar & Sixma (1990)

door Margaretha Coornstra

‘Zilveren jubileum’, zelden was een beeldspraak passender. Gem Kingdom-ontwerpers Johanna Titselaar en Bernard Jongstra werken namelijk graag met sterling zilver: stevig en relatief goedkoop materiaal, zodat ze een brede doelgroep kunnen bereiken. Op deze jubileumexpositie overheerst dan ook de zilverglans.
Titselaar (1962) studeerde aan de kunstacademie in Arnhem; Jongstra (1960) kwam uit de muziekwereld. Het duo maakte eind jaren tachtig al sieraden die ze op braderieën en popfestivals verkochten. In 1990 startten ze definitief als Gem Kingdom, met een baanbrekende show in de Dordrechtse galerie Intermezzo. Als gimmick fungeerde een chique witte poedel met een extravagant, kleurrijk collier. De hond van weleer is teruggekeerd op de publiciteitsfoto’s van CODA. In de vitrine staat zelfs een levensgrote groene poedel, door bloemkunstenaar Andreas Verheijen opgebouwd uit ‘pompoenen’ van verschillende mossen.

Deze allereerste museale presentatie van Gem Kingdom volgt niet toevallig op een forse schenking van de BankGiro Loterij in februari 2015. Deze € 255.000 heeft CODA onder meer benut voor de aankoop van enkele Gem Kingdom-objecten. CODA koestert namelijk de ambitie om hét sieradenmuseum van Nederland te worden, aldus directeur Carin Reinders: “Wij willen ons collectiebeleid ook helemaal focussen op dat thema. Geen enkel ander museum heeft dat zo gedaan.” Behalve kunstenaarssieraden verzamelt CODA dus ook modesieraden. “En Gem Kingdom is het beste van twee werelden,” vindt Reinders. “Enerzijds is daar het eigen handschrift van de ontwerpers Johanna Titselaar en Bernard Jongstra. Anderzijds is er de vertaling van hun creativiteit naar sieraden die óók in oplage worden vervaardigd. Zo worden ze betaalbaar voor een grote groep.”

De toepassing van oude motieven geeft de collecties van Gem Kingdom iets vertrouwds. Het woord ‘vintage’ ligt je voor in de mond bij deze bonte mengeling van religieuze en heraldische symbolen, Bourbon-lelies, Delfts blauw, barokke motieven, Jugendstil en hippie-elementen. Daarbij heeft de manier van uitstalling een soort postmoderne kneuterigheid. Als standaarden gebruiken Titselaar en Jongstra bijvoorbeeld graag neogotische Mariabeelden, naar eigen zeggen een overblijfsel van hun katholieke opvoeding in Limburg. De Maria’s worden veelal getooid met een weelderige wirwar aan kettingen in diverse stijlen, waaraan amulet-achtige voorwerpen bungelen: slagtanden, ogen, medaillons, cameeën, kroontjes, vogelklauwtjes… Zeker dat laatste – het vogelklauwtje dat een bol omklemt – was blijkbaar een schot in de roos, gezien het feit dat je het zelfs in goedkope confectiewinkels kunt aantreffen.
“Hun sieraden gaan de hele wereld over, maar worden allemaal nog steeds met de hand gemaakt in hun Amsterdamse atelier,” vertelt pr-vrouw Myriam Hoebink bij de ‘Wall of Fame’. De reeks glamourfoto’s toont beroemde dragers als ‘onze’ Phil Bloom of Naomi Campbell. Ook voor de onlangs uitgebrachte speelfilm ‘Michiel de Ruyter’ ontwierp Gem Kingdom de sieraden.

Immens populair zijn de Baby Statues en Happy Baby-hangers van Gem Kingdom: vertederende (zij het soms wat spookachtige) peuterfiguurtjes, onmiskenbare nazaten bovendien van de Amerikaanse Kewpie-doll uit 1909. “Echte verzamelobjecten, vooral in Azië is dat een gekte,” weet Hoebink. CODA heeft een vorstelijke vitrineplaats ingeruimd voor een zwarte Baby Statue, pronkend met zwarte struisveren.
Frappant hoeveel indrukken een expositie kan opleveren die strikt genomen slechts één wand beslaat. Al nemen fotocollages een grote plaats in, enkele vitrines tonen ook ‘live’ de veelheid aan en eigenzinnige combi’s van materialen: parels en polyester, hout en goud, kristal en acryl, hoorn en porselein. De formule lijkt in wezen eenvoudig en de tomeloze versierdrift van Gem Kingdom schurkt schaamteloos tegen de kitsch aan. Maar dan wel kitsch in het kwadraat, of beter gezegd: verheven tot een dusdanig hoge macht, dat het de kitsch weer ontstijgt.

Te zien t/m 25 oktober, www.coda-apeldoorn.nl

(i.o.v. de Stentor, bijlage Uit&Thuis, 16 juli 2015)